Tủi phận ông đồ "dấm dúi" cho chữ ở vỉa hè

Cứ mỗi độ xuân về, người Việt lại đi xin chữ lấy may đầu năm. Đây là nét văn hóa diễn đạt sự trọng chữ nghĩa, kiến thức và cầu may mắn, tài lộc, phúc thọ. Tâm thế của người đi xin chữ và tiềm thức của ông đồ-người cho chữ được đề cao. Thành ra vài ngày qua, hình ảnh những ông đồ vội vội vàng ôm đồ nghề giấy bút trốn chạy lực lượng an ninh khu vực ở hò Văn Miếu-Quốc Tử Giám làm vương hiện trường những tờ chữ Nhân, Lễ, Nghĩa…khiến người đến xin chữ không khỏi ngỡ ngàng, người thông hiểu văn hóa thì xót xa. Người xin chữ không khỏi ngỡ ngàng khi chứng kiến những ông đồ ôm giấy bút bỏ chạy. (Ảnh khampha.Vn) tình đầu của việc này là chỉ đạo của Sở VHTT&DL Hà Nội, Xuân Giáp Ngọ 2014 “Phố ông đồ” sẽ được chuyển vào khu vực hồ Văn trong quần thể di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám thay vì diễn ra trên lề đường áp sát khu di tích như mọi năm. Lý do là bởi “phố ông đồ” vài năm nay hình thành tự phát bên ngoài tường khu di tích Văn Miếu “gây mất mỹ quan”, “ảnh hưởng đến giao thông đi lại”, vì “nó chưa đẹp thì các cấp chính quyền mới đề nghị phải dẹp”(!) Nhắc đến ông đồ, chúng ta lại nhớ đến những câu thơ của Vũ Đình Liên trong bài “Ông đồ”. Bài thơ tỏ sự đau xót trước sự lạc lõng giữa thời cuộc, sự mai một của những vẻ đẹp tài tình một thời nay chỉ còn vang bóng, thương cảm cho một giá trị ý thức sắp mai một. Đó là những ông đồ - “di tích tiều tụy của một thời tàn” như chính tác giả đã dấn khi xót xa trước sự suy vong của nền Nho học đầu thế kỷ XX. Từ buổi thoái trào của thư pháp qua cảnh “Ông đồ vẫn ngồi đấy/ Qua đường không ai hay” trong thơ Vũ Đình Liên cho đến nay, có thể nói, nghệ thuật thư pháp Việt đã có những cuộc cải cách đổi mới và hồi sinh ngoạn mục. Mỗi năm hoa đào nở Lại thấy ông đồ già Bày của, giấy đỏ Bên phố đông người qua... Có gì đáng quí hơn một nét văn hóa cao quí tưởng như đã mai một nay lại được dân chúng tự nguyện tìm lại để hình thành tự phát một phố ông đồ? Sao không dành một đoạn phố bên hông Văn Miếu làm phố đi bộ để tạo điều kiện cho dân chúng được thỏa mãn nhu cầu văn hóa? Có nhất quyết vì nó chưa đẹp nên phải dẹp? Hãy nhìn "phố ông đồ" ở TP HCM năm nay. Họ không có khung cảnh tuyệt đẹp như Văn Miếu, nhưng chính quyền đã trang trí hoa mai và những tiểu cảnh mang đậm phong vị ngày tết và tạo mọi điều kiện cho quần chúng sinh hoạt văn hóa truyền thống. Người dân TP HCM nao nức đi chơi "phố ông đồ" chứa chan sắc vàng hoa mai. (Ảnh VNExpress) Cứ nhìn những chùm ảnh quần chúng TP HCM nô nức đi chơi "phố ông đồ" rồi nhìn về Hà Nội với những hình ảnh ông đồ ôm giấy bút chạy trốn lực lượng thứ tự, rồi nhìn sang dãy ki-ốt rỗng mà thấy một nỗi buồn trĩu nặng. Tủi cho văn hóa và tủi phận những ông đồ lén lút cho chữ trên hạ. Bổn phận của Sở VHTT&DL là phải tạo điều kiện cho quần chúng. # Thực hành văn hóa một cách văn minh và làm sao giúp mở rộng, phát huy những nét văn hóa bản sắc tốt đẹp. Tuy nhiên, việc Sở qui hoạch một “phố ông đồ” mới bên trong hồ Văn chật chội với chỉ 36 ki-ốt khung sắt, mỗi ki-ốt phải thuê giá 5 triệu và sẽ chỉ có 72 ông đồ được cấp thẻ “hành nghề” năm nay đã vô hình chung thu hẹp qui mô và yếu tố văn hóa và biến nó thành một hoạt động thương nghiệp thực sự. Trong khi làng nhàng mỗi năm có hàng trăm ông đồ từ khắp nơi đổ về đây. “Phố ông đồ” tự phát ở vỉa hè Văn Miếu từ lâu không chỉ là nơi xin-cho chữ, mà còn là nơi những bồ thư pháp, mê say văn học và yêu văn hóa hội ngộ giao lưu và khoe bút lực sau một năm miệt mài tập dượt. Họ đã cùng nhau làm được một việc lớn: Đó là “tự phát”, tự nguyện tái hiện lại một nét văn hóa truyền thống tốt đẹp từ ngàn đời, làm sống dậy một biểu tượng thẩm mỹ của nền văn hóa dân tộc. Với một số lượng lớn ông đồ và người thương thư pháp thì khu vực hồ Văn trong Văn Miếu sẽ không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt văn hóa của dân chúng. Quan yếu hơn là những sự cưỡng ép về văn hóa thường không mang lại hiệu quả. Nó làm ta hệ trọng đến những cái chợ mới không người, những khu tái định vắng vẻ… hè vắng vẻ do các ông đồ bị lực lượng trật tự "truy quét" Các ông đồ năm nay sẽ phải vào ngồi trong ki-ốt và phải có thẻ hành nghề. Những ai thiếu thông báo, đến muộn không kịp đăng ký thẻ, hoặc vì không đủ tiền để thuê chỗ mà vẫn đấu cho chữ trên vỉa hè sẽ bị lực lượng thứ tự an ninh khu vực mạnh tay truy quét, cưỡng chế như đối với các hàng quán bán rong. Điều đáng nói là Sở VHTT&DL Hà Nội đã nhận thấy những bất cập của việc thu hẹp qui mô hoạt động văn hóa này nhưng Phó giám đốc Sở Trương Minh Tiến khẳng định sẽ thu nhận và cải tiến khâu tổ chức trong những năm sau, riêng năm 2014 kiên quyết không cho phép ông đồ viết chữ trên vỉa hè Văn Miếu vì "giờ đã cận Tết, việc thay đổi quyết định là không thể”. Vậy là vào những ngày cuối năm, người dân lại tiếp chuyện chứng kiến một quyết định thiếu minh mẫn, được thực hành “đúng qui trình” một cách cứng nhắc. Những ki-ốt của "phố ông đồ" mới cũng vắng tanh. Chỉ có điều, những ki-ốt được qui hoạch vẫn vắng tanh bởi người dân vẫn thích được "tùy duyên" xin chữ những ông đồ trên thềm quen thuộc. Tiếc rằng: “Những người muôn năm cũ/ Hồn ở đâu bây giờ?”./. Mỹ Trà/VOV online