Ngựa trong đời sống người Việt

Hình ảnh về những con ngựa kiêu hùng được diễn tả trong các trận chiến chống giặc ngoại xâm, cần mẫn trong vận tải hàng hóa và sôi nổi, khí thế trong các sinh hoạt văn hóa của các cộng đồng người Việt. Đua ngựa Từ thời Hùng Vương dựng nước, sức mạnh của loài ngựa đã được ví vững chắc như sắt, mạnh mẽ như lửa và nhanh như gió trình diễn.# Qua hình ảnh can đảm đã đi vào truyền thuyết truyền lại nhiều đời như ngựa sắt của Thánh Gióng. Ngựa đã cùng Thánh Gióng giúp quần chúng đánh tan giặc Ân, sau đó đã cùng chàng Gióng bay về trời. Thời Tiền Lê, 941 – 1005 nhờ sức mạnh của đội quân kỵ binh mà Lê Đại Hành đã đánh bại đội quân nhà Tống tại ải Chi Lăng. Nhờ kỵ binh phối hợp với thủy binh và bộ binh mà Lý Thường Kiệt đã đại phá ba châu là: Châu Khâm, Châu Liêm, và Châu Ung của nhà Tống (đời Vua Lý Nhân Tông, 1066-1127), rồi đánh tan quân Chiêm Thành, bắt Vua Chiêm, chung cuộc Vua Chiêm Thành phải dâng ba châu để chuộc mạng. Trong thời kỳ chống quân Minh, với hơn 10 năm chinh chiến. Nghĩa binh Lam Sơn đã kết hợp giữa kỵ binh với bộ binh đã phá tan giặc Minh, xóa bỏ ách đô hộ của nhà Minh. Ở thế kỷ 19 và 20, giang san ta sang trọng 2 cuộc kháng mặt trận kỳ, hình ảnh từng đoàn ngựa thồ chở lương thực, khí giới ra chiến trận, làm công cụ thông tin giao thông đã cung cấp thông tin kịp cho việc chỉ đạo tranh đấu, song song bảo đảm lương thực, khí giới khí tài cho trận mạc, góp phần đem lại chiến thắng vinh quang và giành độc lập thống nhất, vẹn toàn cương vực. Trong đời sống thường nhật, con ngựa đã trở thành hình tượng đẹp. Về vật chất, ngựa vừa là công cụ cần lao tạo ra của cải vật chất vừa là nguồn cung cấp thực phẩm và nguyên liệu thuốc quý. Trong Đông y các sản phẩm chế biến từ ngựa là vị thuốc bổ hữu dụng trong việc hỗ trợ điều trị bệnh và bổ dưỡng thân, cao ngựa bạch là sản phẩm quý được yêu thích. Cao ngựa có tác dụng rất tốt với chứng đau nhức xương khớp, giúp mạnh gân, cường cơ, phòng loãng xương, bồi bổ thân thể, tương trợ trẻ con suy dinh dưỡng, phụ nữ sau khi sinh, người lao động vất vả độc hại, người già kém ăn, mất ngủ. Về văn hóa tinh thần, ngựa là một trong những con vật chính được sử dụng trong các lễ hội văn hóa như tham dự trong đoàn rước, là ngựa đua trong các hội đua ngựa truyền thống của các dân tộc vùng cao như Lào Cai, Lai Châu... Góp phần giữ giàng đời sống văn hóa truyền thống mặn mòi bản sắc của dân tộc mình, đồng thời vấn đông đảo người dân các địa phương lân cận và khách du lịch. Con ngựa cũng là con vật thân thuộc trong đời sống văn hóa với nhiều câu chuyện dân gian, phương ngôn, ca dao... Nguyễn Văn Hưởng (nông trại Việt)