Nỗi niềm người vợ chối từ nhận xác tử tù

Không thể nhận xác chồng vì quá nghèo Hơn hai tuần sau khi phải lên bàn tiêm thuốc độc, tử tù Nguyễn Toàn đã được Công an tỉnh Thừa Thiên - Huế lo mồ yên mả đẹp, nhưng một cán bộ TAND tỉnh, là thành viên của Hội đồng thi hành án, người trực tiếp hai lần gặp gỡ đàm đạo, thuyết phục vợ tử tù nhận xác về táng, vẫn còn nguyên cảm xúc “khó tả”. Tử tù Nguyễn Toàn phút giây cuối đời trước khi lên bàn tiêm. “Một tháng trước ngày thi hành án, tôi có nhiệm vụ gặp gỡ, làm việc với người nhà tử tù, để hỏi họ có nhận xác Toàn không? Trong lòng tôi là xúc cảm bị xáo động. Bởi lẽ, dù Toàn là người phải đền tội, nhưng hỏi vợ anh ta có “nhận xác” chồng, khi người chồng đang sống, là một việc khôn xiết khó khăn, nghiệt ngã. Người vợ tội nghiệp sẽ đối diện với thực tiễn đắng cay đó như thế nào? Tại UBND phường Thủy Châu, ngồi trước người đàn bà gầy gò khắc khổ, là vợ của bị án Nguyễn Toàn. Tôi phải nhẹ nhàng “loanh quanh”, làm mướn tác tư tưởng cho chị ấy mãi, mới đi đến vấn đề chính”, cán bộ này phân trần. Theo quan sát của ông, mặt người phụ nữ khốn khổ sang trọng rất nhiều cung bậc xúc cảm. Tuồng như có những cuộc chống chọi cam go trong tình cảm và lý trí của chị. Nhưng rốt cục, sau cả hai lần được thuyết phục, người đàn bà này cho rằng, tình cảnh gia đình quá khó khăn, nên khước từ nhận xác chồng. Buổi trưa chiều cuối năm nắng nhàn nhạt, phải đi qua rất nhiều khúc quanh nhỏ, qua cả bãi nghĩa trang, mới đến được ngôi nhà của vợ tử tù. Ngôi nhà bé xíu lụp xụp, rách nát ba năm trước khi Toàn gây ra vụ án chấn động dư luận sát hại cùng lúc hai người đàn bà, ngôi nhà ấy nay không còn ở được nữa. Trên miếng đất chưa có “sổ đỏ”, chính quyền địa phương hai lần tương trợ, viện trợ gia đình xây được căn nhà mới. Không biết do những bức tường chưa có tiền tô trét và cánh cửa trợ thời; hay vì những nét mặt âm u của vợ con Toàn; mà không khí ngôi nhà âm u, thê lương dù sắc nắng Xuân đã hửng lên ngoài trời. Nước mắt nhạt nhòa, người vợ tâm tình: “Tui bất hạnh gặp trúng “bến nước” quá đục. Nhưng đã là vợ chồng thì sao mà dứt tình dứt nghĩa được. Một mình tui nuôi ba đứa con ăn học. Gia tài của cả nhà chỉ có chiếc xe đạp rách, hàng ngày tui đi mua ve chai đồng nát bán. Bản thân tui quần áo cũng chỉ đi xin đồ thải ra của người ta để mặc. Cơm thì bữa rau bữa mắm, bữa đói nhiều hơn bữa no. Con gái đầu của tui nay đang học đại học y học cũng chẳng có nổi cái xe mà đi, hàng ngày phải đi về bằng xe bus. Buổi trưa, cháu tìm một gốc cây trong khuôn viên trường, ăn phần cơm thanh đạm mang theo từ nhà. Con gái thứ hai của tui đang học lớp mười một, cũng học rất giỏi. Cháu có ước mơ được như chị, thi vào đại học y khoa. Nhưng tui chỉ sợ mình không gồng lên nổi để lo cho con, sợ con phải bỏ học giữa chừng”. Đứa út học lớp bốn, giỏi không kém hai chị. Nhưng tương lai của các cháu không biết sẽ ra sao, khi đến một ngày mẹ chúng nó không còn “gánh” nổi. Người nữ giới hình hài tàn tạ bưng mặt, khổ cực tiếp lời: “Khổ cực như thế, chạy ăn từng bữa như thế, lấy đâu ra tiền mà lo an táng chồng? Ngay như hôm nay là giỗ ba tui mà tui đâu có tiền đi xe về quê ở Quảng Trị được. Thương chồng lắm chứ, nhưng tui đành bất lực, phải nhờ quốc gia tính liệu giúp thôi. Hôm hay tin chồng tui đã được táng tại nghĩa địa phía Bắc TP. Huế, tui gắng lo chút hương hoa cùng con gái đầu tìm lên mộ, làm lễ mở cửa mả cho chồng. Nhà không có xe máy, cũng không có tiền đi xe thồ, may đứa cháu chở hai mẹ con bằng xe máy. Giữa đường gặp cảnh sát liên lạc, biết mình vi phạm luật, con gái tui xuống xe. Chắc thấy mặt mũi mấy mẹ con khổ thân, không phải là người cố tình vi phạm nên “họ” linh động tha cho. Tui như càng được an ủi và cảm động hơn, khi tại nấm mồ, tui gặp cán bộ công an đưa hương hoa đến thăm”. Như có dịp để trải những cùng cực trong lòng, chị tâm tư: “Giận thì giận, nhưng tui vẫn thương chồng. Các con tui vẫn thương cha. Mấy năm chồng tui ở trong trại tạm giam, phải mấy tháng tui và con mới đến thăm được một lần. Không có tiền nên cũng chẳng mua được thức ăn gửi vô, chỉ cổ vũ chồng về tinh thần. Cha chồng tui mất lâu rồi, chỉ còn đích mẫu. Mỗi lần tui vô thăm, chồng lại hỏi han sức khỏe mẹ. Lần thăm chung cục là một tháng trước ngày phải tiêm thuốc độc, chồng tui cũng bảo tui, cho anh gửi lời thăm mẹ. Anh Toàn đâu có biết, sau sự việc anh gây ra, mẹ đã buồn phiền mà mất mấy năm nay rồi. Có điều tui không nỡ nói, sợ chồng càng vô vọng thêm”. Chị ngồi gục mặt thật lâu, hình như cố nén những xúc cảm thương thân, thương mẹ chồng khổ thân và người chồng khuyết điểm. Kể từ khi Toàn bị bắt, dù chưa cách trở âm dương nhưng cũng là lúc mẹ con ly biệt. Đến lúc chết, mẹ không thấy mặt con một lần. Quá nghèo túng, vợ con Nguyễn Toàn không dám nhận xác chồng về táng. Ngày cuối của tử tù Lúc sau, chị ngước ánh mắt ủ rủ hỏi: “Không biết chồng tui có ăn bữa cơm rốt cục mà quốc gia lo cho không?”. Biết chồng không ăn nổi, bữa cơm rút cục Toàn không hề đụng đũa, ánh mắt người vợ bạc mệnh thờ thẫn. Chúng tôi kể lại câu chuyện nghe được hôm Nguyễn Toàn “dừng chân” tại trại tạm giam Công an tỉnh Nghệ An. Chiều hôm đó, biết nơi đây có nhà tiêm thuốc độc, Toàn tù mù đoán rằng đây là chuyến đi chung cục của thế cục. Lại biết trong trại tạm giam này cũng có một tù quê Thừa Thiên - Huế mang án tử hình vì phạm tội mua bán ma túy, suốt đêm họ không hề ngủ, “bắt chuyện” để nói những lời cổ vũ nhau. Buổi sáng ngày 30/12/2013, trước khi ra khỏi khu vực nhốt, đến phòng làm thủ tục, lên bàn tiêm thuốc độc, Toàn xin phép được đứng ngoài “chào vọng” vào phòng giam tử tù đồng hương với mình. Và chấp nhận thỉnh cầu rốt cuộc của Nguyễn Toàn, một quản giáo trại tạm giam Công an tỉnh Thừa Thiên Huế, người ba năm qua gần gụi, động viên Toàn sống tốt những ngày còn lại, đã chủ động đưa tay ra, thực hiện một cái ôm siết chặt, đem đến cho Toàn chút tình người rét mướt, điểm tựa ý thức trước lúc bị thi hành án tử. Người vợ tử tù nghe đâu phần nào được yên ủi. Chị tâm sự vì tình cảnh quá khó khăn ngặt nghèo, chị phải từ chối nhận xác chồng, nhưng trong khoảnh khắc cuối trước giờ đền tội, người chồng thiếu sót ấy vẫn nhận được tình người rét mướt, vậy là chị chút xíu yên lòng. “Ai làm sai thì phải trả giá trước luật pháp, nhưng người nhà ruột thịt thì không bao giờ bỏ nhau. Con gái lớn của tui nói, chờ nó học xong kiếm được việc làm, sẽ xin chuyển mộ cha về nghĩa địa gần nhà, để tiện gần gũi, đi lại chăm chút mộ phần”, người vợ nói. Từ cuối tháng 2/2010, chị Nguyễn Thị Hiền (SN 1964, ngụ xã Tân Sơn, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) về quê chăm nom bố bị bệnh nặng ở khu phố Phù Nam 2 (phường Thủy Châu, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên - Huế). Do có mối quan hệ họ hàng nên trong khoảng thời kì này Nguyễn Toàn (SN 1971) thẳng tắp xúc tiếp với chị Hiền. Khoảng 18h30’ ngày 15/5/2010, Toàn biết chị Hiền có đeo một số nữ trang trên người nên tìm cách cướp đoạt, gọi điện thoại di động cho chị Hiền hẹn tối đi uống cà phê. Chị Hiền đồng ý và rủ thêm cháu Dương Thị Thúy (SN 10/2/1993, người cùng địa phương) đi cùng. Khoảng 19h30’ cùng ngày, Toàn dùng xe đạp chở chị Hiền và cháu Thúy đi ra bờ sông Đại Giang, sát hại cả hai người, cướp tài sản, dìm xác xuống sông. Ngày 23/8/2010, Toàn bị tuyên xử mức án tử hình. Con đường đến cái chết của Nguyễn Toàn có nhẽ lận đận bậc nhất lịch sử thi hành án Việt Nam. Ba năm nằm trong trại giam chờ thi hành án, Thừa Thiên – Huế chưa có phòng tiêm thuốc độc nên phải nhờ tỉnh Nghệ An. Toàn có vợ và ba người con. Vợ Toàn dứt khoát khước từ, không nhận xác chồng vì cho rằng gia đình quá khó khăn. Tỉnh Nghệ An cũng không chấp thuận cho chôn xác tử tù, nên sau khi thi hành xong, công an đưa xác tử tù quay lại Huế mai táng. Nghĩa tử là nghĩa tận, nên sau khi thi hành án và tẩm liệm tử tù chu đáo, cán bộ đội viên phải thực hành hành trình vượt 400 km trở về Huế, không được phép ngừng nghỉ, để kịp an táng cho Toàn “mồ yên mả đẹp” ngay trong buổi chiều hôm đó. Từ 10h đến 16h ngày 30/12/2013, trên quốc lộ 1A có một đám tang “đặc biệt”. Ba chiếc xe của công an đi ra từ nhà thi hành án Trại tạm giam Công an tỉnh Nghệ An (trong đó một xe chở thi thể Nguyễn Toàn) chạy gấp rút vào hướng phía Nam làm lễ tang cho Toàn ở tha ma TP.Huế. Tấm bia trên mộ Toàn trắng trơn, không một dòng chữ. Theo luật pháp Việt Nam